Project Description
Hippophae rhamnoides
Οικογένεια: Elaegnaceae
Κοινό όνομα: Ιπποφαές
Η λέξη Ιπποφαές είναι σύνθετη και προέρχεται από τις λέξεις: ίππος και φαός που στα αρχαία ελληνικά θα πει λαμπρός. Το φυτό αυτό το αναφέρουν ο Διοσκουρίδης και ο Θεόφραστος σαν ένα φαρμακευτικό φυτό. Η παράδοση λέει ότι το χρησιμοποιούσαν οι στρατιώτες του Μ. Αλεξάνδρου στις εκστρατείες τους για τη διατροφή τους ώστε να μπορούν να αντέχουν τις κακουχίες αλλά και για τη διατροφή των αλόγων τους των οποίων το τρίχωμα έπαιρνε ένα ωραίο και λαμπρό χρώμα ενώ αποκτούσαν μεγάλη αντοχή.
Οι θρεπτικές και φαρμακευτικές του ιδιότητες είναι γνωστές σε μερικούς λαούς της Ασίας από αιώνες και γι’ αυτό χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή φαρμακολογία των λαών αυτών. Η φαρμακευτική αξία του είδους αυτού μνημονεύεται στα βιβλία της παραδοσιακής θιβετιανής ιατρικής, του 8ου αιώνα. Επίσης είναι γνωστό και από τη ρωσική παραδοσιακή ιατρική. Σήμερα στη Ρωσία, ύστερα από πρόσφατες επιστημονικές εργασίες που έγιναν, το ιπποφαές θεωρείται σαν ένα πολύ σημαντικό φαρμακευτικό φυτό, το οποίο το ονομάζουν και «ανανά της Σιβηρίας», λόγω της γεύσεώς του και της αφθονίας του χυμού του.
Το ιπποφαές είναι ένας θάμνος που φθάνει συνήθως το ύψος των 2,5-4 μέτρων, φέρει αγκάθια και από μακριά μοιάζει πολύ με την ιτιά. Είναι φυτό δίοικο, δηλαδή υπάρχουν φυτά που παράγουν αρσενικά άνθη και φυτά που παράγουν μόνο θηλυκά. Οι καρποί του είναι μικροί μέχρι 1 εκατοστό μήκος, είναι κόκκινοι έως πορτοκαλί και φέρουν στο εσωτερικό τους ένα σπόρο ενώ είναι προσκολλημένοι ισχυρά επάνω στους βλαστούς, με αποτέλεσμα να έχει δυσκολίες η συγκομιδή τους. Το Ιπποφαες είναι φυτό που προσαρμόζεται σε πολύ διαφορετικά και δύσκολα περιβάλλοντα, αντέχει στο κρύο μέχρι –43ο C και στην ξηρασία, δεν έχει πολλούς εχθρούς και ασθένειες, μπορεί δε να αναπτυχθεί ακόμη και χωρίς λίπανση και άρδευση ενώ μπορεί να αξιοποιήσει τα πιο υποβαθμισμένα εδάφη, εκεί όπου τα άλλα φυτά δεν μπορούν να καλλιεργηθούν. Το μεγάλο πλεονέκτημα αυτού του θάμνου είναι ότι οι καρποί του έχουν πολύ μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνες και κυρίως σε βιταμίνη C, που φθάνει να είναι μέχρι 30 φορές μεγαλύτερη εκείνης του πορτοκαλιού και 5 φορές μεγαλύτερη του ακτινιδίου.
Ρώσοι και κινέζοι επιστήμονες το τοποθετούν το Ιπποφαές στην πρώτη δεκάδα των πιο ισχυρών θεραπευτικών φυτών στον κόσμο. Επίσης έχει ολόκληρη τη σειρά των βιταμινών Β, τη βιταμίνη Κ, αλλά και την Ε σε περιεκτικότητες μεγαλύτερες από εκείνες που περιέχουν ο σίτος και ο αραβόσιτος. Οι καρποί του και οι σπόροι του έχουν επίσης έλαια τα οποία είναι πολύ πλούσια σε πολυακόρεστα οξέα, δηλαδή σε αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως είναι το ω-3, το ω-6, το ω-7 αλλά και σε φλαβο- νοειδή, φυτοστερόλες, ανόργανα άλατα κλπ. Έχει ισχυρή αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη, αντιμικροβιακή, αναλγητική και επουλωτική δράση.
Για όλους αυτούς τους λόγους, χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα διατροφής, ως συστατικό φαρμακευτικών και καλλυντικών σκευασμάτων, αλλά και ως αυτούσιο φαρμακευτικό σκεύασμα για πλήθος παθήσεων, ενώ από τους καρπούς του παρασκευάζονται χυμοί και μαρμελάδες. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην αντιοξιδωτική του δράση. Το Ιπποφαές επιτυγχάνει με τον καλύτερο τρόπο τη ριζική απομάκρυνση των τοξινών από το σώμα, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη ζωτικότητα και ενέργεια. Και τα οφέλη δεν τελειώνουν εδώ… Το Ιπποφαες είναι το μόνο που περιέχει περισσότερα από 15 ενεργά αντιοξειδωτικό συστατικά, γεγονός που το καθιστά μία από τις κορυφαίες αντικαρκινικές τροφές στον κόσμο.
Για το φυτό αυτό, έχουν γίνει μέχρι σήμερα 5 διεθνή συνέδρια, το δε τελευταίο έγινε στο Κεμπέκ του Καναδά το 2007 όπου έλαβαν μέρος εκατοντά- δες ερευνητές από πολλές χώρες του κόσμου, όπως είναι ο Καναδάς, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Γερμανία, η Γαλλία, η Λετονία, η Σουηδία, ή Ελβετία κλπ. Το Ιπποφαές χρησιμοποιείται στην προστασία του περιβάλλοντος κυρίως των επικλινών εδαφών, λόγω του ότι αναπτύσσει ένα πυκνό επιφανειακό ριζικό σύστημα που συγκρατεί το χώμα από τη διάβρωση. Το ιπποφαές είναι γνωστό σε όλο τον κόσμο, σαν φυτό που προστατεύει το έδαφος από τη διάβρωση και γι’ αυτό χρησιμοποιείται για την αποκατάσταση των υποβαθμισμένων εδαφών και κυρίως των πυρόπληκτων εδαφών. Επίσης, αποτελεί ένα από τα λίγα φυτά των οποίων οι ρίζες συμβι- ώνουν με μικροοργανισμούς που έχουν την ιδιότητα να δεσμεύουν το άζωτο από την ατμόσφαιρα και επομένως να μη απαιτείται η κατανάλωση αζωτούχων λιπασμάτων για την καλλιέργειά του ενώ ταυτόχρονα εμπλουτίζεται το έδαφος σε άζωτο αποκτώντας γονιμότητα. Πέραν των άλλων, με την καλλιέργειά του, προστατεύονται επίσης και τα υπόγεια και επιφανειακά νερά από την υποβάθμιση και τον ευτροφισμό και γι’ αυτό το ιπποφαές θεωρείται σαν ένα από τα καλύτερα οικολογικά φυτά του πλανήτη.
Στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική, το ιπποφαές χρησιμοποιείται στην δημιουργία φυτοφρακτών, επειδή είναι ιδανικό φυτό για το σκοπό αυτό, αλλά και επειδή αποτελεί κατάλληλο φυτό για την προστασία της πανίδας και κυρίως των φασιανών. Οι κυνηγετικοί σύλλογοι το χρησιμοποιούν σε δενδροφυτεύσεις κυνηγότοπων με σκοπό την αύξηση του πληθυσμού των φασιανών επειδή οι καρποί του είναι εκλεκτή τροφή για αυτούς ιδίως το χειμώνα. Το φυτό αυτό επειδή αντέχει και σε εδάφη με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, χρησιμοποιείται σε φυτεύσεις κατά μήκος οδικών αξόνων στους οποίους κατά τον χειμώνα ρίχνουν αλάτι για προστασία από τον παγετό.